ในปัจจุบันนี้รูปแบบการเรียนรูปแบบเดียวนั้น อาจไม่สามารถตอบโจทย์สังคมโลกได้อีกต่อไป เพราะด้วยกระแสการเปลี่ยนแปลงของโลกในหลากหลายมิติ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของพฤติกรรมการเรียนรู้ ความก้าวหน้าทางด้านเทคโนโลยี และรวมถึงสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงอยู่ทุกขณะ ทำให้เราจำเป็นต้องมีการปรับตัวอยู่ตลอดเวลา ซึ่งในด้านการศึกษานั้นก็เช่นเดียวกัน ในช่วงวิกฤตโควิด 19 ที่เรากำลังเผชิญอยู่ตอนนี้ ทำให้เราได้เห็นถึงการเปลี่ยนแปลงในโลกการศึกษาที่เกิดขึ้นอย่างมากมาย ซึ่งส่วนที่ชัดเจนที่สุด คงหนีไม่พ้นการจัดการเรียนการสอนแบบออนไลน์ที่ได้เข้ามาแทนที่การเรียนการสอนในห้องเรียนตามปกติ และกลายเป็นส่วนสำคัญในการศึกษาในโลกยุคปัจจุบัน

ความจริงในการเรียนการสอนออนไลน์นั้น ไม่ใช่เรื่องใหม่แต่อย่างใด สถาบันการศึกษาโดยเฉพาะในระดับอุดมศึกษาหลายแห่งนั้นได้มีการดำเนินการในเรื่องนี้านานแล้ว และมีการนำมาใช้กันบ้างเพียงแต่ยังไม่ได้แพร่หลายเท่าไหร่ จนมาถึงในยุคที่เกิดวิกฤตนี้ ที่เป็นเสมือนสารเร่งปฏิกิริยาทำให้เกิดการตื่นตัวในการจัดการเรียนการสอนแบบออนไลน์มากขึ้น จนในปัจจุบันผู้เรียนส่วนใหญ่หรือแทบจะทุกระดับสามารถที่จะเรียนรู้ผ่านางระบบออนไลน์ได้เฉกเช่นเดียวกับการเรียนในชั้นเรียน

อย่างไรก็ดี แม้ว่าการเรียนออนไลน์นั้นมีประโยชน์ แต่ก็ใช่ว่าการเรียนแบบออฟไลน์ ในรูปแบบของการเรียนในชั้นเรียนตามปกตินั้นจะไร้ความจำเป็นเสียทีเดียว เพราะถึงอย่างไร บางวิชาก็ยังจำเป็นต้องเรียนในชั้นเรียนเฉพาะ เนื่องจากข้อจำกัดด้านสถานที่และวัสดุอุปกรณ์ต่าง ๆ นอกจากนี้การสื่อสารและทำกิจกรรมร่วมกันระหว่างผู้เรียน ก็เป็นส่วนสำคัญในการส่งเสริมการเรียนรู้และการพัฒนาทักษะต่าง ๆ ของผู้เรียนอีกด้วย จึงไม่ใช่ว่าการเรียนออนไลน์นั้นจะสามารถตอบสนองได้ทั้งหมด แต่ครั้นจะให้ผู้เรียนกลับมาเรียนเต็มเวลาท่ามกลางวิกฤตโควิด-19 นี้ก็ดูจะไม่ใช้แนวทางที่ดีนัก

ด้วยเหตุนี้จึงดีกว่าไหมถ้าการศึกษาของเราสามารถที่จะเรียนรู้แบบออนไลน์ ควบคู่ไปกับการเรียนรู้แบบออฟไลน์ได้ แนวคิดนี้จึงเป็นที่มาของไอเดียการจัดการเรียนรู้เพื่อแก้ไขปัญหาทางการศึกษาที่เรียกว่า Hybrid Learning

Hybrid Learning หมายถึง การจัดการเรียนการสอนในรูปแบบแบบผสมผสานที่หลากหลาย ซึ่งเกิดจากการบูรณาการระหว่างการจัดการเรียนรู้แบบออฟไลน์ เช่น เรียนรู้ในห้องเรียน หรือ เรียนรู้ผ่านคลิปวีดีโอที่ได้บันทึกไว้ ร่วมกับการเรียนรู้แบบออนไลน์ ซึ่งมีทั้งการถ่ายทอดสดการสอนในคลาส หรือ การเรียนแบบ live-streaming เข้าด้วยกันในรูปแบบต่าง ๆ รวมถึงมีการใช้สื่อในการเรียนการสอนที่หลากหลายควบคู่กันไป ทำให้เพิ่มประสิทธิภาพในการเรียนรู้และช่วยแก้ไขปัญหาในด้านการเรียนที่เกิดจากผลกระทบต่าง ๆ โดยตัวอย่างที่เห็นได้ชัดของการจัดการเรียนรู้นี้ คือ การที่ผู้เรียนเรียนร่วมกันผ่านห้องเรียนออนไลน์ พร้อมทั้งแบบทดสอบและงานที่ได้รับมอบหมายจากครูผู้สอน ก่อนที่จะนำมาส่งตามวันเวลาที่กำหนด พร้อมทั้งการทบทวนบทเรียนกับครูผู้สอนในชั้นเรียน หรือการที่แบ่งกลุ่มผู้เรียนให้สลับวันระหว่างมาเรียนที่โรงเรียนกับเรียนออนไลน์ที่บ้าน เป็นต้น

Hybrid Learning นับว่าเป็นการนำจุดเด่นของทั้งการเรียนแบบออฟไลน์และออนไลน์ มาใช้ในการออกแบบการเรียนการสอน ทำให้เกิดรูปแบบการเรียนรู้ที่ยืดหยุ่น สามารถที่จะนำมาปรับใช้ให้เข้ากับบริบทของผู้เรียนและสถานที่ได้ ซึ่งจะส่งผลให้เกิดการเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพ เข้าถึงผู้เรียน และสอดคล้องกับโลกในยุคปัจจุบัน โดยจุดเด่นที่เห็นได้ชัดในการจัดการเรียนรู้แบบ Hybrid Learning นั้น ประกอบด้วย

1. เป็นการเรียนรู้แบบผสมผสาน ระหว่างการเรียนรู้แบบออฟไลน์ร่วมกับการเรียนรู้แบบออนไลน์ ทำให้สามารถดำเนินการได้สะดวก และให้ทางเลือกกับผู้เรียนในการเลือกรูปแบบการเรียนรู้ที่เหมาะสมกับตัวเองได้
2. เป็นรูปแบบการเรียนที่สามารถปรับเปลี่ยนได้ตามสไตส์การเรียนรู้ของผู้เรียนแต่ละคน
3. ทำให้ตารางการเรียนมีความยืดหยุ่น ซึ่งสามารถปรับเปลี่ยนได้ตามบริบทของผู้เรียนและความพร้อมของครูผู้สอน
4. สามารถพบปะกันได้ระหว่างผู้เรียนกับผู้สอน หรือผู้เรียนด้วยกัน ทั้งในแบบออนไลน์และออฟไลน์ ทำให้ผู้เรียนสามารถเรียนรู้ร่วมกันได้อย่างมีประสิทธิภาพ
5. มีการประยุกต์ใช้สื่อการเรียนรู้ที่มีอยู่อย่างหลากหลายในการจัดการเรียนการสอน
6. เป็นการใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยีการสื่อสารอย่างเต็มที่และมีประสิทธิภาพ ทำให้ผู้เรียนสามารถที่จะเรียนรู้ทั้งจากระยะใกล้และระยะไกลได้อย่างมีประสิทธิภาพ
7. ช่วยให้เกิดการเว้นระยะห่างทางสังคม เพราะลดปริมาณที่ผู้เรียนต้องมาเรียนที่สถานศึกษาลง ซึ่งเป็นมาตรการสำคัญในการป้องกันการระบาดของโรคโควิด-19
8. เป็นรูปแบบการเรียนรู้ที่คำนึงถึงสุขภาพบนความปลอดภัย จึงนับเป็นรูปแบบการเรียนรู้แห่งอนาคตที่ได้รับความนิยมมากขึ้นเรื่อย ๆ

ข้อดีของการจัดการเรียนการสอนแบบ Hybrid Learning นั้น นอกจากจะเป็นการนำจุดเด่นด้านเทคโนโลยีการสื่อสารเข้ามาใช้ ทำให้ผู้เรียนสามารถพูดคุยสอบถามกับครูผู้สอนได้สะดวกมากขึ้นแล้ว ยังช่วยให้ทั้งผู้เรียนและผู้สอนมีเวลาสำหรับการศึกษามากขึ้น เพราะการเรียนรูปแบบนี้ ในส่วนของการเรียนออนไลน์นั้น ผู้เรียนและผู้สอน สามารถที่จะดำเนินการจากที่ใดก็ได้ โดยไม่จำเป็นจะต้องมาที่โรงเรียนทุกวัน ซึ่งช่วยลดการเดินทาง ทำให้ประหยัดทั้งเวลาและค่าใช้จ่ายได้ นอกจากนี้ยังทำให้เกิดการเว้นระยะห่างและลดความแออัดในสถานศึกษา ซึ่งเป็นมาตรการสำคัญในการป้องกันโรคโควิด 19 ที่กำลังระบาดอยู่ในปัจจุบันอีกด้วย และในขณะเดียวกัน การเรียนรูปแบบนี้ยังเปิดโอกาสให้ผู้เรียนได้มีโอกาสที่จะพบปะและทำกิจกรรมการเรียนรู้ร่วมกันในห้องเรียนได้ด้วย เพียงการเรียนในชั้นเรียนนั้นจะลดปริมาณลง และจะเน้นเพื่อการทำกิจกรรมการเรียนรู้ร่วมกัน ฝึกทักษะและสรุปบทเรียนเพื่อให้ผู้เรียนเข้าใจเนื้อหามากยิ่งขึ้น

Hybrid Learning นั้นนับว่าเป็นรูปแบบการจัดการเรียนรู้ที่เป็นจุดเชื่อมต่อระหว่างการศึกษาออนไลน์เต็มรูปแบบกับการศึกษาแบบออฟไลน์ที่เคยเป็นมา มันจึงเป็นรูปแบบการจัดการเรียนรู้แบบลูกผสมที่สามารถใช้ประโยชน์ได้จากจุดเด่นทั้งสองแนวทาง ทำให้สามารถเข้าถึงผู้เรียนได้อย่างหลากหลาย และสอดคล้องกับสถานการณ์ปัจจุบันได้เป็นอย่างดี สิ่งนี้จึงเป็นเสมือนทางรอดของการศึกษาในยุคสมัยนี้ ที่กำลังได้รับผลกระทบอย่างมากจากปัญหาของการแพร่ระบาด เนื่องจากผู้เรียนนั้นไม่ต้องปรับตัวกับการเรียนในรูปแบบนี้มากนัก เพราะสามารถที่จะเรียนได้ทั้งแบบออนไลน์และออฟไลน์ แต่ก็เน้นให้ผู้เรียนเรียนรู้แบบออนไลน์เป็นหลัก ซึ่งช่วยที่ผู้เรียนมีทักษะที่จำเป็นในการสื่อสารออนไลน์ อันเป็นทักษะที่สำคัญสำหรับโลกในยุคปัจจุบัน

แต่อย่างไรก็ดี แม้ว่าในอนาคตอันใกล้ เราจะสามารถรับมือกับเรื่องของการระบาดได้ และเข้าสู่ภาวะปกติ แต่เราก็ไม่อาจคาดเดาได้ว่าในอนาคตเราอาจจะต้องเผชิญกับเรื่องทำนองนี้อีกหรือไม่ มันจึงเป็นหนทางที่ดีกว่าที่ครูผู้สอนจะจัดเตรียมการเรียนการสอนแบบผสมผสานนี้ ไว้รับมือกับเรื่องไม่คาดคิด เพราะถึงอย่างไร แม้โลกจะต้องเผชิญกับปัญหาอะไร การศึกษาก็จำเป็นต้องขับเคลื่อนไปข้างหน้าให้ได้อยู่ดี

ติดตามเพิ่มเติมได้ที่ negeap.com